Bổ sung sắt khi mang thai là việc làm cần thiết giúp thai kỳ của bạn phát triển tốt nhất. Mặc dù hiện diện trong cơ thể với một lượng rất nhỏ nhưng sắt rất cần thiết cho sự sống và đặc biệt quan trọng với bà bầu. Tuy nhiên, để bổ sung đúng và đủ thì không phải ai cũng hiểu rõ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn chọn thuốc bổ sung sắt đúng cách khi mang thai, mời các bạn tham khảo.
Sắt có vai trò quan trọng đối với sức khỏe bà bầu
[toc]
Vai trò của sắt đối với bà bầu
Sắt là nguyên tố cần thiết để tạo nên Hemoglobin – thành phần quan trọng trong hồng cầu – có vai trò vận chuyển Oxy từ phổi về các cơ quan và vận chuyển CO2 từ các cơ quan về phổi để thải ra ngoài. Trong thời kỳ mang thai, thể tích máu của người mẹ tăng 50% so với bình thường do đó yêu cầu nguồn bổ sung nguyên liệu tạo máu như sắt cũng tăng lên tương ứng.
Ngoài ra, Sắt tham gia vào cấu tạo của nhiều enzyme, giúp duy trì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, bảo vệ cơ thể tránh bị nhiễm khuẩn..
Bổ sung sắt cho bà bầu thế nào cho đúng và đủ?
Bổ sung sắt cho bà bầu như thế nào cho đúng?
Tùy thuộc vào tình hình sức khỏe thai kỳ cụ thể mà thực hiện bổ sung phù hợp.
Đáp ứng nhu cầu sinh lý: cần bổ sung sắt từ thuốc ở liều lượng vừa đủ theo khuyến cáo.
Khi thiếu hụt sắt mức bệnh lý: Khi kết quả xét nghiệm cho thấy bạn thực sự có thiếu máu thiếu sắt (Hb <11g/l và Hematocrid < 30ng/dl) thì cần bổ sung thêm sắt liều cao để không chỉ đáp ứng đủ nhu cầu sinh lý của cơ thể mà còn bù đắp lại phần đã thiếu hụt..
Bổ sung sắt cho bà bầu bao nhiêu là đủ?
Đáp ứng nhu cầu sinh lý
Nhu cầu sắt cần cung cấp khác nhau theo từng giai đoạn của thai kỳ.
- 3 tháng đầu thai nhi còn rất nhỏ, nhu cầu sắt chỉ tương tự như khi bạn chưa mang thai, thậm chí còn ít hơn bởi mẹ không bị mất máu do kinh nguyệt.
- Từ 3 tháng giữa trở đi, cùng với sự phát triển của thai nhi thì nhu cầu sắt bắt đầu tăng cao
- 3 tháng cuối là lúc mẹ cần cung cấp nhiều sắt nhất để đáp ứng đủ nhu cầu tăng cao trong giai đoạn này. Mẹ bầu nên chủ động bổ sung đủ sắt ngay từ những ngày đầu mang thai để tăng dự trữ sắt, đảm bảo cơ thể có đủ sắt ở những tháng cuối thai kỳ.
Theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, với một thai kỳ bình thường, phụ nữ mang thai Việt Nam chỉ cần bổ sung khoảng 30mg sắt nguyên tố/ngày là đủ (bao gồm từ thức ăn và thuốc bổ sung)
Xem thêm: Lượng sắt thực tế cơ thể cần/ngày.
| Nguồn cung cấp sắt | Mức độ hấp thu sắt | ||
| 3 tháng đầu | 3 tháng giữa | 3 tháng cuối | |
| Từ thức ăn (chế độ ăn với lượng thịt cá>90gam/ngày hoặc lượng Vitamin C>75mg/ngày) | 0.4mg | 1.9mg | 5.0mg |
| Từ thuốc (bổ sung 5mg sắt nguyên tố/ngày) | 7.2% = 0.36mg | 26.3% = 1.31mg | 36.3% = 1.81mg |
Sắt rất quan trọng với thai nhi, nếu mẹ thiếu sắt ở giai đoạn đầu mang thai từ tháng 1-3 dễ gây ra sảy thai hoặc thai bị chết lưu. Nếu Mẹ thiếu sắt ở những giai đoạn sau, có thể dẫn tới hiện tượng đẻ non, bào thai bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển nhận thức, giảm phát triển trí tuệ ở con sau này. Thiếu sắt khi mang thai còn khiến mẹ có nguy cơ bị băng huyết khi sinh, gây nguy hiểm đến tính mạng, có thể dẫn tới tử vong cả mẹ và con
Những biểu hiện của việc thiếu sắt khi mang thai là: mệt mỏi, chóng mặt, khó thở; thậm chí ngất xỉu – ảnh hưởng đến sự an toàn của cả mẹ và thai nhi.
Còn nếu thừa sắt sẽ dẫn tới tăng nồng độ sắt tự do và tăng nồng độ huyết sắc tố trong máu người mẹ làm cản trở quá trình cung cấp máu từ Mẹ sang con, dẫn đến tình trạng bị sinh non, thiếu cân và tăng nguy cơ tử vong cho sản phụ. Sắt dư thừa được tích lũy trong gan và lá lách, nếu tích lũy kéo dài có thể dẫn tới suy gan, suy lách và hàng loạt các biến chứng khác.
Dấu hiệu của bà bầu khi bị thừa sắt: táo bón hoặc tiêu chảy, đi ngoài phân đen, buồn nôn, nôn, đau bụng, mệt mỏi…
Lưu ý: Luôn cần sự theo dõi, đánh giá định kỳ của bác sĩ trong suốt quá trình dùng thuốc để điều chỉnh lại liều lượng nếu cần. Tuyết đối không tự ý tăng/giảm liều hay kéo dài/rút ngắn thời gian điều trị. Bởi thiếu hay thừa sắt đều gây ra các ảnh hưởng xấu cho mẹ và thai nhi.
➤ Xem chi tiết: Bổ sung sắt khi mang thai thế nào cho đúng và đủ?
Các biện pháp giúp bổ sung sắt cho bà bầu hiệu quả
Bổ sung sắt cho bà bầu thường được thực hiện dưới 2 hình thức là bổ sung thực phẩm giàu sắt và uống thuốc sắt bổ sung.
Tăng cường thực phẩm giàu sắt sinh học
Bổ sung sắt từ chế độ ăn luôn là điều cần thực hiện trước tiên. Bởi sắt từ thực phẩm là sắt hữu cơ dễ hấp thu, đồng thời không gây ra các tác dụng phụ như dùng thuốc bổ sung. Hơn nữa tăng cường chế độ ăn thì bạn có thể cung cấp được nhiều dưỡng chất cần thiết khác chứ không phải chỉ có sắt.
Các thực phẩm giàu sắt
Sắt trong thực phẩm ở 2 loại, dạng sắt heme hoặc không heme.
- Dạng heme có trong thức ăn nguồn gốc động vật, trừ trứng (như phoscidin) và sữa (như lactoferrin). Sắt heme có thể dễ dàng được hấp thu ở ruột.
- Dạng không hem có nguồn gốc từ thực vật, và việc hấp thu sắt không heme phụ thuộc vào sự có mặt của một số chất làm tăng hay cản trở hấp thu sắt.
Acid ascorbic(vitamin C), protid động vật và các acid hữu cơ trong hoa quả và rau có tác dụng làm tăng khả năng hấp thu chất sắt không heme.
Các chất ức chế hấp thu sắt thường có trong các thực phẩm nguồn gốc thực vật, như:
- Phytate ở trong gạo và các loại ngũ cốc.
- Tanin trong một số loại rau, trà và cà phê.
Vì vậy, hàm lượng sắt của thực phẩm không nhất thiết phản ánh sự đầy đủ sắt trong chế độ ăn. Và, nhu cầu sắt phụ thuộc vào lượng sắt có thể hấp thu được trong khẩu phần.
Thay đổi thói quen ăn uống
Một số thực phẩm giúp tăng cường khả năng hấp thu sắt; ngược lại một số khác lại cản trở hấp thu như đã trình bày ở trên. Điều cần làm để bổ sung sắt hiệu quả là tăng cường các thực phẩm giúp hấp thu sắt tốt hơn (thịt, cá, gia cầm, hải sản; thực phẩm chứa nhiều vitamin C (cam, bưởi, ổi, đu đủ,…) đồng thời hạn chế các thực phẩm có thể làm cản trở hấp thu sắt như trà, cà phê…
Dùng liều sắt bổ sung từ thuốc thấp nhất có thể
Cơ thể chúng ta hoạt động vô cùng thống nhất và hoàn hảo. Khi nhu cầu không cần nhiều thì sẽ có cơ chế giảm hấp thu tương ứng. Bổ sung sắt vượt quá nhu cầu sẽ không tối ưu tác dụng thậm chí làm gia tăng các tác dụng không mong muốn do dư thừa.
Không phải tất cả lượng sắt bạn bổ sung vào cơ thể sẽ được hấp thu hoàn toàn. Chỉ một lượng nhỏ sắt được hấp thu để đáp ứng đủ nhu cầu mà thôi. Phần không được hấp thu là căn nguyên gây ra các tác dụng phụ trên đường tiêu hóa mà mẹ bầu thường gặp như tiêu chảy hoặc táo bón, đi ngoài phân đen, bụng ấm ách…
Càng bổ sung liều cao thì lượng sắt dư thừa không được hấp thu càng tăng và các tác dụng không mong muốn càng trầm trọng. Chính vì vậy, cần tính toán để bổ sung sắt ở liều thấp nhất có thể mà thôi để hạn chế tối đa các tác dụng không mong muốn có thể xảy ra.
Chỉ bổ sung sắt liều cao khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp cơ thể bị thiếu máu thiếu sắt mà thôi.
Xem thêm: Nhu cầu sắt khuyến nghị ở phụ nữ mang thai Việt Nam
| Đối tượng | Hấp thu 10% (*) | Hấp thu 15% (**) | |
| Phụ nữ 20-49 tuổi | 26.1 | 17.4 | |
| Phụ nữ mang thai | 26.1 + 15 | 17.1 + 10 | |
| Phụ nữ cho con bú | Chưa có kinh | 13.3 | 8.9 |
| Đã có kinh trở lại | 26.1 | 17.4 | |
| (*) Loại khẩu phần có giá trị sinh học sắt trung bình (khoảng 10% sắt được hấp thu): Khi khẩu phần có lượng thịt hoặc cá từ 30g – 90g/ngày hoặc lượng vitamin C từ 25mg – 75mg/ngày | |||
| (**) Loại khẩu phàn có giá trị sinh học sắt cao (khoảng 15% sắt được hấp thu): Khi khẩu phần có lượng thịt hoặc cá >90g/ngày hoặc lượng vitamin C >75mg/ngày | |||
Bà bầu chọn thuốc sắt loại nào tốt?
Hiện nay, có 2 loại thuốc sắt là sắt vô cơ và sắt hữu cơ:
- Sắt vô cơ hay còn được gọi là sắt sulfate khó tiêu thụ và dễ gây ra tình trạng táo bón.
- Sắt hữu cơ (sắt fumarate và sắt gluconate) thường được bác sĩ khuyến cáo sử dụng hơn loại sắt vô cơ bởi nó có ưu điểm là dễ hấp thu và giảm tình trạng táo bón ở mẹ bầu.
Một điều quan trọng nữa là cần lưu ý hàm lượng nguyên tố sắt trong mỗi sản phẩm. Cần xem xét tính toán kỹ lưỡng để chọn sản phẩm cung cấp sắt nguyên tố ở liều vừa đáp ứng đủ nhu cầu mà thôi.
Về dạng thành phẩm, phổ biến nhất là hai dạng: dạng viên và dạng nước. Trong đó, sắt dạng nước khó uống, gây buồn nôn nhưng lại dễ hấp thu và ít gây táo bón. Ngược lại sắt dạng viên dễ uống nhưng khó hấp thu và gây táo bón. Mẹ bầu có thể chọn viên sắt bào chế dưới dạng viên nang mềm: mùi vị của thuốc được che dấu bởi vỏ nang, không gây khó chịu khi uống; dược chất bên trong vẫn được bào chế ở dạng lỏng, dễ hấp thu, ít gây táo bón.
Như vậy, để tìm được sản phẩm bổ sung sắt phù hợp bạn cần xác định rõ:
- Nhu cầu sắt thực tế của cơ thể mình
- Lượng sắt mà thức ăn hàng ngày đã cung cấp
- Loại sắt, dạng bào chế để cơ thể dễ hấp thu
- Hàm lượng sắt nguyên tố trong mỗi sản phẩm bổ sung.
Ví dụ: Nếu có một thai kỳ bình thường, không bị thiếu máu thiếu sắt và có:
- Chế độ ăn uống tương đối tốt, có thể ăn được 1-2 lạng thịt cá cùng rau củ/ngày thì chỉ cần bổ sung một lượng sắt ở liều cơ bản khoảng 5mg sắt nguyên tố/ngày là đủ.
- Chế độ ăn kém hơn một chút thì bạn cần bổ sung sắt liều cao hơn, đáp ứng khoảng 80% nhu cầu sắt – tương ứng với 22-24mg sắt nguyên tố/ngày (phần còn lại thức ăn dễ dàng cung cấp đủ)
Bà bầu nên uống thuốc sắt khi nào?
Trước khi mang thai và 3 tháng đầu thai kỳ nhu cầu sắt không cao, nên bạn có thể bổ sung sắt bằng chế độ ăn uống bằng cách ăn khoảng 1-2 lạng thịt, cá cùng rau củ mỗi ngày. Như vậy, bạn hoàn toàn có thể không cần bổ sung thêm sắt từ thuốc hoặc lựa chọn viên uống tổng hợp có chứa khoảng 5mg sắt nguyên tố từ thuốc/ngày là đủ.
Giai đoạn 3 tháng giữa thai kỳ trở về sau, nhu cầu sắt và các chất dinh dưỡng khác tăng cao hơn. Khi đó ngoài chế độ ăn bạn nên bổ sung thêm sắt từ thuốc. Nhưng lưu ý sử dụng sản phẩm bổ sung sắt ở liều lượng vừa đáp ứng đủ nhu cầu theo khuyến cáo mà thôi.
Sắt hấp thu tốt nhất khi đói, do đó bạn nên uống sắt trước bữa ăn khoảng 30 phút đến 1 giờ. Bác sĩ khuyến cáo mẹ bầu không nên bổ sung canxi cùng lúc với thuốc sắt vì canxi ở mức liều 300mg trở lên làm cản trở hấp thu sắt.
Như vậy, để bổ sung sắt có hiệu quả và giảm tối đa tác dụng không mong muốn thì trước tiên mẹ cần tăng cường bổ sung sắt từ thực phẩm hàng ngày, đồng thời thay đổi chế độ ăn uống của mình để tối ưu khả năng hấp thu sắt của cơ thể. Việc bổ sung sắt từ thuốc được thực hiện khi chế độ ăn không đáp ứng đủ nhu cầu và nên bổ sung sắt ở liều thấp nhất có thể. Chỉ bổ sung liều cao hơn khuyến nghị khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp cơ thể thực sự có thiếu máu thiếu sắt bệnh lý mà thôi
DS. Minh Huệ
758 thoughts on “Bí quyết chọn thuốc sắt tốt, dễ uống và an toàn nhất cho bà bầu 2021”
Em có 1 vấn đề mong bác sĩ tư vấn giúp em . Tháng rồi em có kinh nguyệt vào ngày 4 tây , ngày sạch kinh là 9 tây . Tháng này e có vào ngày 3 tây , nhưng rất ít màu có màu bầm . Nhiều chị bạn bảo thử que có khi do lượng huyết dơ trong người dư nên vậy , sáng hôm sau em mua que thử thì lên 2 vạch , đi siêu âm thì chưa thấy gì bác sĩ hẹn 1 tuần quay lại . sáng hôm sau nữa em vẫn thử vẫn là 2 vạch ( 1 đậm ,1 lợt ) . Chị dâu em bảo là do huyết dư cuối chu kì kinh vì bạn chị cũng từng như vậy , Vậy có phải e đã mang thai không và có ảnh hưởng gì không ?
Chào bạn,
Kết quả của que thử thai có thể bị sai lệch nếu nước tiểu có lẫn máu, mủ hay protein. Để kết quả chính xác hơn, bạn nên lấy mẫu thử vào buổi sáng sau khi thức dậy và sau khi sạch kinh 1 tuần nhé.
Chúc bạn và gia đình mạnh khỏe,
Minh vua moi moi sinh con xong con lai mat ngay dc sau sinh 12h. Bs ket luan con minh thieu mau, tiep mau be lai ko nhan dc. Luc mang bau minh chi uong vien bo tong hop va canxi. Co pai do minh khong bo sung them sat khong ma con minh lai bịnh vay? Cam on bs tu van.
Chào bạn Phương,
Chúng tôi rất tiếc về trường hợp của bạn. Con sinh ra bị thiếu máu có thể do thiếu sắt, cũng có thể do các nguyên nhân khác như bất thường gen, bất đồng yếu tố Rh…Bạn nên trao đổi lại với bác sĩ trực tiếp khám thai cho bạn để tìm ra nguyên nhân cụ thể. Lần mang thai tiếp theo bạn cần theo dõi chặt chẽ và có thể cân nhắc làm các xét nghiệm tầm soát trước sinh.
Chúc bạn mạnh khỏe,
C oi cho e hoi e moi mang thai tuan dau .nhung co bi ta 1it mau e co uog sat dc kg a!
Chào bạn Lan,
Bạn có thể bổ sung thêm sắt, nguồn sắt bổ sung tốt nhất là từ thực phẩm như thịt đỏ, trứng. Nếu chế độ ăn của bạn không đảm bảo thì có thể bổ sung bằng thuốc. Lưu ý không bổ sung viên sắt có hàm lượng quá cao vì có thể gây tác dụng không mong muốn.
Bên cạnh sắt bạn nên bổ sung ngay các dưỡng chất quan trọng khác như acid folic 400mcg để dự phòng khuyết tật ống thần kinh thai nhi, DHA/EPA cần cho sự phát triển não bộ và thị giác của trẻ…
PM Procare và PM Procare Diamond chứa 18 vitamin và khoáng chất cần thiết cho sự phát triển thể chất và trí tuệ của thai nhi, đặc biệt là bổ sung thêm DHA/EPA dành riêng cho bà bầu, acid folic 400-500mcg, sắt, i-ốt nhằm tối ưu hóa sự phát triển trí thông minh cho con.
Chúc bạn một thai kỳ mạnh khỏe,
Bác sĩ ơi! Vợ e có thai 3 tháng thì nên bổ sung loại thuốc nào là phù hợp? Hiện tại đang uống FEROANGEL nhưng lại thấy đau đầu liệu có sao không bác sĩ. E cảm ơn!
Chào bạn,
Chúng tôi không tìm thấy thông tin sản phẩm Ferroangel mà bạn nói trên. Trong thời gian mang thai, cho con bú, bạn nên lựa chọn những sản phẩm có uy tín trên thị trường, được sử dụng rộng rãi và cung cấp đầy đủ thông tin. Nếu thấy dấu hiệu bất thường như đau đầu khi dùng sản phẩm, bạn nên ngừng sử dụng ngay và tìm lời khuyên từ thầy thuốc.
PM Procare và PM Procare Diamond là thuốc cho bà bầu duy nhất tại Việt Nam có chứa loại Omega-3 dành riêng cho phụ nữ mang thai và cho con bú giúp bổ sung tối ưu hóa DHA/EPA phát triển não bộ, thị giác trẻ. Ngoài ra, trong công thức còn chứa đầy đủ các thành phần quan trọng khác như 400mcg acid folic, sắt, I-ốt, Kẽm… đóng vai trò quan trọng với sự phát triển bình thường của em bé. Bạn có thể coi đây là lựa chọn đầu tiên khi nghĩ tới thuốc dành cho vợ khi mang thai.
Chúc bạn và gia đình mạnh khỏe,
3 tháng nữa e có ý định mang thai, e có thể uống bổ PM procare diamond ngay từ bây giờ được k ạ?
bổ sung thừa sắt, dha có sao k ạ?
Chào bạn Vân Anh,
Bạn có thể bổ sung PM Procare Diamond từ sớm trước khi có ý định mang thai từ một vài tháng đến một năm, điều này giúp cơ thể bạn tích lũy một lượng dinh dưỡng dồi dào chuẩn bị cho quá trình mang thai. Trong PM Procare Diamond đã có 24mg sắt nguyên tố, tương đương 80% lượng sắt phụ nữ mang thai cần bổ sung hàng ngày, lượng còn lại nên bổ sung từ nguồn thực phẩm giàu sắt như thủy hải sản, thịt đỏ, các loại đậu, rau xanh… Lượng DHA và EPA trong PM Procare Diamond là loại chuyên dùng cho phụ nữ mang thai và cho con bú với hàm lượng DHA trên 200mg, đáp ứng đủ nhu cầu hàng ngày cho phụ nữ mang thai, cho con bú, giúp trí não em bé phát triển sớm, toàn diện, phòng ngừa các bệnh dị ứng, miễn dịch ở trẻ sơ sinh.
Bổ sung dư thừa sắt có thể gây ra nhiều vấn đề, trong đó có hiện tượng phổ biến nhất là táo bón hoặc tiêu chảy ở phụ nữ mang thai, gây tích lũy sắt ở lách, gan và có thể gây suy gan lách nếu dùng dư thừa nhiều trong thời gian kéo dài.
Đối với DHA, việc bổ sung có thể ở hàm lượng rất cao tới 3000mg mỗi ngày và vẫn có đáp ứng tốt do DHA được tích lũy trong các nội tạng của cơ thể mà không có tác dụng bất lợi nào, đặc biệt DHA được dự trữ trong não, thị giác để sử dụng trong quá trình phát triển não bộ, thị giác em bé nên bạn có thể yên tâm bổ sung, nhưng bạn cần lưu ý Lựa chọn đúng loại Omega-3 dành cho bà bầu để DHA có thể vào trong em bé được nhiều nhất.
Chúc bạn và bé mạnh khỏe,