Bổ sung sắt khi mang thai là việc làm cần thiết giúp thai kỳ của bạn phát triển tốt nhất. Mặc dù hiện diện trong cơ thể với một lượng rất nhỏ nhưng sắt rất cần thiết cho sự sống và đặc biệt quan trọng với bà bầu. Tuy nhiên, để bổ sung đúng và đủ thì không phải ai cũng hiểu rõ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn chọn thuốc bổ sung sắt đúng cách khi mang thai, mời các bạn tham khảo.
Sắt có vai trò quan trọng đối với sức khỏe bà bầu
[toc]
Vai trò của sắt đối với bà bầu
Sắt là nguyên tố cần thiết để tạo nên Hemoglobin – thành phần quan trọng trong hồng cầu – có vai trò vận chuyển Oxy từ phổi về các cơ quan và vận chuyển CO2 từ các cơ quan về phổi để thải ra ngoài. Trong thời kỳ mang thai, thể tích máu của người mẹ tăng 50% so với bình thường do đó yêu cầu nguồn bổ sung nguyên liệu tạo máu như sắt cũng tăng lên tương ứng.
Ngoài ra, Sắt tham gia vào cấu tạo của nhiều enzyme, giúp duy trì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, bảo vệ cơ thể tránh bị nhiễm khuẩn..
Bổ sung sắt cho bà bầu thế nào cho đúng và đủ?
Bổ sung sắt cho bà bầu như thế nào cho đúng?
Tùy thuộc vào tình hình sức khỏe thai kỳ cụ thể mà thực hiện bổ sung phù hợp.
Đáp ứng nhu cầu sinh lý: cần bổ sung sắt từ thuốc ở liều lượng vừa đủ theo khuyến cáo.
Khi thiếu hụt sắt mức bệnh lý: Khi kết quả xét nghiệm cho thấy bạn thực sự có thiếu máu thiếu sắt (Hb <11g/l và Hematocrid < 30ng/dl) thì cần bổ sung thêm sắt liều cao để không chỉ đáp ứng đủ nhu cầu sinh lý của cơ thể mà còn bù đắp lại phần đã thiếu hụt..
Bổ sung sắt cho bà bầu bao nhiêu là đủ?
Đáp ứng nhu cầu sinh lý
Nhu cầu sắt cần cung cấp khác nhau theo từng giai đoạn của thai kỳ.
- 3 tháng đầu thai nhi còn rất nhỏ, nhu cầu sắt chỉ tương tự như khi bạn chưa mang thai, thậm chí còn ít hơn bởi mẹ không bị mất máu do kinh nguyệt.
- Từ 3 tháng giữa trở đi, cùng với sự phát triển của thai nhi thì nhu cầu sắt bắt đầu tăng cao
- 3 tháng cuối là lúc mẹ cần cung cấp nhiều sắt nhất để đáp ứng đủ nhu cầu tăng cao trong giai đoạn này. Mẹ bầu nên chủ động bổ sung đủ sắt ngay từ những ngày đầu mang thai để tăng dự trữ sắt, đảm bảo cơ thể có đủ sắt ở những tháng cuối thai kỳ.
Theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, với một thai kỳ bình thường, phụ nữ mang thai Việt Nam chỉ cần bổ sung khoảng 30mg sắt nguyên tố/ngày là đủ (bao gồm từ thức ăn và thuốc bổ sung)
Xem thêm: Lượng sắt thực tế cơ thể cần/ngày.
| Nguồn cung cấp sắt | Mức độ hấp thu sắt | ||
| 3 tháng đầu | 3 tháng giữa | 3 tháng cuối | |
| Từ thức ăn (chế độ ăn với lượng thịt cá>90gam/ngày hoặc lượng Vitamin C>75mg/ngày) | 0.4mg | 1.9mg | 5.0mg |
| Từ thuốc (bổ sung 5mg sắt nguyên tố/ngày) | 7.2% = 0.36mg | 26.3% = 1.31mg | 36.3% = 1.81mg |
Sắt rất quan trọng với thai nhi, nếu mẹ thiếu sắt ở giai đoạn đầu mang thai từ tháng 1-3 dễ gây ra sảy thai hoặc thai bị chết lưu. Nếu Mẹ thiếu sắt ở những giai đoạn sau, có thể dẫn tới hiện tượng đẻ non, bào thai bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển nhận thức, giảm phát triển trí tuệ ở con sau này. Thiếu sắt khi mang thai còn khiến mẹ có nguy cơ bị băng huyết khi sinh, gây nguy hiểm đến tính mạng, có thể dẫn tới tử vong cả mẹ và con
Những biểu hiện của việc thiếu sắt khi mang thai là: mệt mỏi, chóng mặt, khó thở; thậm chí ngất xỉu – ảnh hưởng đến sự an toàn của cả mẹ và thai nhi.
Còn nếu thừa sắt sẽ dẫn tới tăng nồng độ sắt tự do và tăng nồng độ huyết sắc tố trong máu người mẹ làm cản trở quá trình cung cấp máu từ Mẹ sang con, dẫn đến tình trạng bị sinh non, thiếu cân và tăng nguy cơ tử vong cho sản phụ. Sắt dư thừa được tích lũy trong gan và lá lách, nếu tích lũy kéo dài có thể dẫn tới suy gan, suy lách và hàng loạt các biến chứng khác.
Dấu hiệu của bà bầu khi bị thừa sắt: táo bón hoặc tiêu chảy, đi ngoài phân đen, buồn nôn, nôn, đau bụng, mệt mỏi…
Lưu ý: Luôn cần sự theo dõi, đánh giá định kỳ của bác sĩ trong suốt quá trình dùng thuốc để điều chỉnh lại liều lượng nếu cần. Tuyết đối không tự ý tăng/giảm liều hay kéo dài/rút ngắn thời gian điều trị. Bởi thiếu hay thừa sắt đều gây ra các ảnh hưởng xấu cho mẹ và thai nhi.
➤ Xem chi tiết: Bổ sung sắt khi mang thai thế nào cho đúng và đủ?
Các biện pháp giúp bổ sung sắt cho bà bầu hiệu quả
Bổ sung sắt cho bà bầu thường được thực hiện dưới 2 hình thức là bổ sung thực phẩm giàu sắt và uống thuốc sắt bổ sung.
Tăng cường thực phẩm giàu sắt sinh học
Bổ sung sắt từ chế độ ăn luôn là điều cần thực hiện trước tiên. Bởi sắt từ thực phẩm là sắt hữu cơ dễ hấp thu, đồng thời không gây ra các tác dụng phụ như dùng thuốc bổ sung. Hơn nữa tăng cường chế độ ăn thì bạn có thể cung cấp được nhiều dưỡng chất cần thiết khác chứ không phải chỉ có sắt.
Các thực phẩm giàu sắt
Sắt trong thực phẩm ở 2 loại, dạng sắt heme hoặc không heme.
- Dạng heme có trong thức ăn nguồn gốc động vật, trừ trứng (như phoscidin) và sữa (như lactoferrin). Sắt heme có thể dễ dàng được hấp thu ở ruột.
- Dạng không hem có nguồn gốc từ thực vật, và việc hấp thu sắt không heme phụ thuộc vào sự có mặt của một số chất làm tăng hay cản trở hấp thu sắt.
Acid ascorbic(vitamin C), protid động vật và các acid hữu cơ trong hoa quả và rau có tác dụng làm tăng khả năng hấp thu chất sắt không heme.
Các chất ức chế hấp thu sắt thường có trong các thực phẩm nguồn gốc thực vật, như:
- Phytate ở trong gạo và các loại ngũ cốc.
- Tanin trong một số loại rau, trà và cà phê.
Vì vậy, hàm lượng sắt của thực phẩm không nhất thiết phản ánh sự đầy đủ sắt trong chế độ ăn. Và, nhu cầu sắt phụ thuộc vào lượng sắt có thể hấp thu được trong khẩu phần.
Thay đổi thói quen ăn uống
Một số thực phẩm giúp tăng cường khả năng hấp thu sắt; ngược lại một số khác lại cản trở hấp thu như đã trình bày ở trên. Điều cần làm để bổ sung sắt hiệu quả là tăng cường các thực phẩm giúp hấp thu sắt tốt hơn (thịt, cá, gia cầm, hải sản; thực phẩm chứa nhiều vitamin C (cam, bưởi, ổi, đu đủ,…) đồng thời hạn chế các thực phẩm có thể làm cản trở hấp thu sắt như trà, cà phê…
Dùng liều sắt bổ sung từ thuốc thấp nhất có thể
Cơ thể chúng ta hoạt động vô cùng thống nhất và hoàn hảo. Khi nhu cầu không cần nhiều thì sẽ có cơ chế giảm hấp thu tương ứng. Bổ sung sắt vượt quá nhu cầu sẽ không tối ưu tác dụng thậm chí làm gia tăng các tác dụng không mong muốn do dư thừa.
Không phải tất cả lượng sắt bạn bổ sung vào cơ thể sẽ được hấp thu hoàn toàn. Chỉ một lượng nhỏ sắt được hấp thu để đáp ứng đủ nhu cầu mà thôi. Phần không được hấp thu là căn nguyên gây ra các tác dụng phụ trên đường tiêu hóa mà mẹ bầu thường gặp như tiêu chảy hoặc táo bón, đi ngoài phân đen, bụng ấm ách…
Càng bổ sung liều cao thì lượng sắt dư thừa không được hấp thu càng tăng và các tác dụng không mong muốn càng trầm trọng. Chính vì vậy, cần tính toán để bổ sung sắt ở liều thấp nhất có thể mà thôi để hạn chế tối đa các tác dụng không mong muốn có thể xảy ra.
Chỉ bổ sung sắt liều cao khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp cơ thể bị thiếu máu thiếu sắt mà thôi.
Xem thêm: Nhu cầu sắt khuyến nghị ở phụ nữ mang thai Việt Nam
| Đối tượng | Hấp thu 10% (*) | Hấp thu 15% (**) | |
| Phụ nữ 20-49 tuổi | 26.1 | 17.4 | |
| Phụ nữ mang thai | 26.1 + 15 | 17.1 + 10 | |
| Phụ nữ cho con bú | Chưa có kinh | 13.3 | 8.9 |
| Đã có kinh trở lại | 26.1 | 17.4 | |
| (*) Loại khẩu phần có giá trị sinh học sắt trung bình (khoảng 10% sắt được hấp thu): Khi khẩu phần có lượng thịt hoặc cá từ 30g – 90g/ngày hoặc lượng vitamin C từ 25mg – 75mg/ngày | |||
| (**) Loại khẩu phàn có giá trị sinh học sắt cao (khoảng 15% sắt được hấp thu): Khi khẩu phần có lượng thịt hoặc cá >90g/ngày hoặc lượng vitamin C >75mg/ngày | |||
Bà bầu chọn thuốc sắt loại nào tốt?
Hiện nay, có 2 loại thuốc sắt là sắt vô cơ và sắt hữu cơ:
- Sắt vô cơ hay còn được gọi là sắt sulfate khó tiêu thụ và dễ gây ra tình trạng táo bón.
- Sắt hữu cơ (sắt fumarate và sắt gluconate) thường được bác sĩ khuyến cáo sử dụng hơn loại sắt vô cơ bởi nó có ưu điểm là dễ hấp thu và giảm tình trạng táo bón ở mẹ bầu.
Một điều quan trọng nữa là cần lưu ý hàm lượng nguyên tố sắt trong mỗi sản phẩm. Cần xem xét tính toán kỹ lưỡng để chọn sản phẩm cung cấp sắt nguyên tố ở liều vừa đáp ứng đủ nhu cầu mà thôi.
Về dạng thành phẩm, phổ biến nhất là hai dạng: dạng viên và dạng nước. Trong đó, sắt dạng nước khó uống, gây buồn nôn nhưng lại dễ hấp thu và ít gây táo bón. Ngược lại sắt dạng viên dễ uống nhưng khó hấp thu và gây táo bón. Mẹ bầu có thể chọn viên sắt bào chế dưới dạng viên nang mềm: mùi vị của thuốc được che dấu bởi vỏ nang, không gây khó chịu khi uống; dược chất bên trong vẫn được bào chế ở dạng lỏng, dễ hấp thu, ít gây táo bón.
Như vậy, để tìm được sản phẩm bổ sung sắt phù hợp bạn cần xác định rõ:
- Nhu cầu sắt thực tế của cơ thể mình
- Lượng sắt mà thức ăn hàng ngày đã cung cấp
- Loại sắt, dạng bào chế để cơ thể dễ hấp thu
- Hàm lượng sắt nguyên tố trong mỗi sản phẩm bổ sung.
Ví dụ: Nếu có một thai kỳ bình thường, không bị thiếu máu thiếu sắt và có:
- Chế độ ăn uống tương đối tốt, có thể ăn được 1-2 lạng thịt cá cùng rau củ/ngày thì chỉ cần bổ sung một lượng sắt ở liều cơ bản khoảng 5mg sắt nguyên tố/ngày là đủ.
- Chế độ ăn kém hơn một chút thì bạn cần bổ sung sắt liều cao hơn, đáp ứng khoảng 80% nhu cầu sắt – tương ứng với 22-24mg sắt nguyên tố/ngày (phần còn lại thức ăn dễ dàng cung cấp đủ)
Bà bầu nên uống thuốc sắt khi nào?
Trước khi mang thai và 3 tháng đầu thai kỳ nhu cầu sắt không cao, nên bạn có thể bổ sung sắt bằng chế độ ăn uống bằng cách ăn khoảng 1-2 lạng thịt, cá cùng rau củ mỗi ngày. Như vậy, bạn hoàn toàn có thể không cần bổ sung thêm sắt từ thuốc hoặc lựa chọn viên uống tổng hợp có chứa khoảng 5mg sắt nguyên tố từ thuốc/ngày là đủ.
Giai đoạn 3 tháng giữa thai kỳ trở về sau, nhu cầu sắt và các chất dinh dưỡng khác tăng cao hơn. Khi đó ngoài chế độ ăn bạn nên bổ sung thêm sắt từ thuốc. Nhưng lưu ý sử dụng sản phẩm bổ sung sắt ở liều lượng vừa đáp ứng đủ nhu cầu theo khuyến cáo mà thôi.
Sắt hấp thu tốt nhất khi đói, do đó bạn nên uống sắt trước bữa ăn khoảng 30 phút đến 1 giờ. Bác sĩ khuyến cáo mẹ bầu không nên bổ sung canxi cùng lúc với thuốc sắt vì canxi ở mức liều 300mg trở lên làm cản trở hấp thu sắt.
Như vậy, để bổ sung sắt có hiệu quả và giảm tối đa tác dụng không mong muốn thì trước tiên mẹ cần tăng cường bổ sung sắt từ thực phẩm hàng ngày, đồng thời thay đổi chế độ ăn uống của mình để tối ưu khả năng hấp thu sắt của cơ thể. Việc bổ sung sắt từ thuốc được thực hiện khi chế độ ăn không đáp ứng đủ nhu cầu và nên bổ sung sắt ở liều thấp nhất có thể. Chỉ bổ sung liều cao hơn khuyến nghị khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp cơ thể thực sự có thiếu máu thiếu sắt bệnh lý mà thôi
DS. Minh Huệ
758 thoughts on “Bí quyết chọn thuốc sắt tốt, dễ uống và an toàn nhất cho bà bầu 2021”
Hiện tại e mang thai gần đc 6 tháng, đang uống canxi Corbiere 1 ống 10ml vào sau bữa ăn sáng, sau bữa trưa 1 viên PM Procare, vậy có cần bổ sung thêm sắt Ferrovit vào buổi tối nữa ko ạ? Vì e sợ thành phần sắt ko đủ.
Chào bạn Hoa,
Chế độ ăn của bạn có đủ đảm bảo 1-2 lạng thịt cá mỗi ngày hay không? Có sử dụng thực phẩm giàu Vitamin C trong các bữa ăn hay không? Nếu đã đầy đủ thì bạn không cần bổ sung thêm viên uống chứa sắt riêng như Ferrovit mà chỉ dùng PM Procare là đủ.
Chúc bạn mạnh khỏe,
cho tôi hỏi trong thuốc Procare có cả sắt và canxi, liệu giữa chúng có cản trở nhau không? xin cảm ơn
Chào bạn,
Lượng Canxi trong PM Procare thấp nên gần như không cản trở quá trình hấp thu các khoáng chất khác như sắt, kẽm… Đây cũng là lý do tại sao viên uống bổ sung tổng hợp chỉ bổ sung một lượng canxi rất thấp, nếu cần thiết bổ sung Canxi, bà bầu có thể bổ sung từ các nguồn thực phẩm từ sữa, thủy hải sản, thuốc… nhưng nên uống xa thời điểm sử dụng PM Procare.
Chúc bạn mạnh khỏe,
Cho e hỏi,e đang mang thai tháng thứ 2,e đi khám và bác sỹ có bán cho e 1 hộp thực phẩm chức năng trong 1 viên có đủ sắt,canxi,acid folic và các vitamin khác.Nhưng e tìm hiểu thì thấy k nên uống sắt và canxi cùng lúc.Vậy cho e hỏi e có nên tiếp tục uống loại viên này k ạ.e cảm ơn
Chào bạn Hue,
Hầu hết các viên uống tổng hợp đều có lượng Sắt và Canxi nhất định. Thông thường lượng canxi trong viên uống tổng hợp có lượng nhỏ (100-300mg) và viên uống có uy tín như thuốc PM Procare và PM Procare Diamond có dạng bào chế thích hợp để tránh làm giảm hấp thu lẫn nhau. Do đó, nếu như bạn đã sử dụng viên uống tổng hợp có uy tín thì có thể yên tâm về hiệu quả sản phẩm, không bị giảm hấp thu; nếu sản phẩm đó là sản phẩm không có uy tín và được nghiên cứu cẩn thận khi sản xuất thì sẽ không đảm bảo hiệu quả sử dụng.
Vậy, bạn hãy cân nhắc lựa chọn một chế phẩm phù hợp để bổ sung trong thời gian mang thai và cho con bú.
Chúc bạn một thai kỳ khỏe mạnh,
cho mình hỏi. minh đang mang bầu tuần thứ13. nhưng đang bị cúm và ho. mình có thểbổ xung săt và canxi được k? trước thì m vẫn dùng đều đặn. sáng canxi trưa sắt. cho mình lời tư vấn được k? xin cảm on.
Chào bạn Mai,
Mang bầu ở tuần thứ 13 mà bị Cúm thì bạn có thể sử dụng một vài loại thuốc trị triệu chứng như an toàn cho bà bầu theo hướng dẫn của thầy thuốc và sử dụng loại kháng thể chống virus Cúm có bán trên thị trường như viên ngậm IgYGate DC-F. Ngoài ra, bạn cũng nên bổ sung thêm các loại thuốc bổ cho bà bầu như PM Procare vì có chứa đầy đủ các dưỡng chất phụ nữ mang thai, cho con bú thường thiếu. Đặc biệt công thức DHA/EPA tự nhiên trong PM Procare có khả năng giúp phòng ngừa nhiều bệnh lý miễn dịch ở bà mẹ và em bé ngay từ khi còn trong bụng mẹ.
Chúc bạn một thai kỳ mạnh khỏe,
mình uống chung procare và viên sắt fenana đc k? Mình bầu 3 tháng, trước chỉ uống procare nhưng vài ngày gần đây mình bị chóng mặt, hoa mắt quá, nghi thiếu sắt nên muốn bổ sung.
Chào bạn Xuân,
Bạn có thể uống PM Procare cùng viên sắt đơn thành phần. Tuy nhiên, bạn không nên sử dụng PM Procare cùng Fe-NaNa vì trong viên thuốc này có nhiều thành phần khác trùng lặp với PM Procare, có thể làm gia tăng nguy cơ dư thừa chất khi sử dụng. Đặc biệt trong viên Fe-NaNa có chứa Vitamin A nếu sử dụng dư thừa có thể gây nguy cơ sinh con quái thai. Bạn có thể lựa chọn một sản phẩm bổ sung sắt có chứa khoảng 30mg sắt nguyên tố và dưới 400mg acid folic để bổ sung cùng PM Procare. Để biết chính xác nên bổ sung loại gì, bạn có thể cần tới cơ sở chuyên khoa làm xét nghiệm máu trước khi bổ sung.
Bạn cũng lưu ý tình trạng chóng mặt, hoa mắt trong khi mang bầu không phải chỉ có thể do nguyên nhân thiếu sắt, còn có những nguyên nhân khác gây ứ chệ lưu thông máu, do chế độ vận động, tâm trạng không tốt nữa.
Chúc bạn một thai kỳ mạnh khỏe,