Cần bổ sung bao nhiêu sắt cho từng giai đoạn thai kỳ là câu hỏi rất nhiều mẹ bầu, hay những phụ nữ chuẩn bị có kế hoạch mang thai đều thắc mắc. Cùng tìm câu trả lời qua bài viết dưới đây nhé.
[toc]
Vai trò của sắt với phụ nữ mang thai
Để đáp ứng đủ nhu cầu phát triển của em bé, khi mang thai, thể tích tuần hoàn cơ thể mẹ tăng gấp 50% so với bình thường. Theo một số thống kê, phụ nữ khi mang thai cần lượng lớn sắt để đáp ứng 3 nhu cầu: tăng thể tích máu, cung cấp máu nuôi thai nhi và bù lại lượng máu đã mất sau quá trình sinh nở.
Đầu tiên, sắt tham gia vào nhiệm vụ táo máu và quá trình tạo nhân tế bào, từ đó tạo ra những tế bào mới. Trong khoảng 10 – 16 ngày đầu khi bắt đầu thụ thai, sắt và axit folic sẽ tạo ra các tế bào thần kinh của thai nhi. Không chỉ vậy, sắt còn đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành hồng cầu và cấu tạo nên enzym hệ miễn dịch, giúp tăng cường sức đề kháng của cơ thể.
Chính vì vậy, nếu bổ sung thiếu sắt có thể khiến cho mẹ dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi do ảnh hưởng đến quá trình vận chuyển oxy trong cơ thể mẹ. Đặc biệt, thiếu sắt còn có thể gây ảnh hưởng nặng nề đến sự phát triển của thai nhi.
Ngoài ra, sắt còn giúp làm tăng cảm giác ngon miệng cho mẹ bầu. Nếu không được bổ sung đủ sắt mẹ sẽ không muốn ăn, mệt mỏi làm ảnh hưởng đến giấc ngủ. Khi đó, sức đề kháng của mẹ kém sẽ dẫn tới nhiễm trùng. Điều này còn ảnh hưởng đến em bé sinh ra mang tiềm tàng của thiếu máu thiếu sắt giống mẹ, khó đạt được sức khỏe như mong muốn.
Theo các số liệu nghiên cứu, có khoảng 40 – 50% phụ nữ mang thai bị thiếu sắt (thay đổi theo vùng). Riêng kết quả điều tra của Viện Dinh Dưỡng Quốc Gia, 36,8% phụ nữ mang thai tại Việt Nam thiếu máu và 75% nguyên nhân thiếu máu là do thiếu sắt.
Sắt là một yếu tố giúp duy trì một thai kỳ an toàn và khỏe mạnh cho cả mẹ bầu và thai nhi. Đối với mẹ, thiếu sắt sẽ làm tăng nguy cơ sinh non, nhiễm trùng hậu sản, băng huyết sau sinh, suy nhược cơ thể… Còn đối với thai nhi, việc thiếu máu, thiếu sắt là yếu tố nguy cơ của suy dinh dưỡng bào thai, non tháng, nhẹ cân, ảnh hưởng đến sự phát triển thể lực và trí lực của trẻ sau này. Do đó, uống sắt đầy đủ, đúng hàm lượng là điều cần thiết của tất cả mẹ bầu nên làm.
Hàm lượng sắt ĐỦ cho bà bầu ở từng giai đoạn là bao nhiêu?
Nhu cầu sắt cần cung cấp khác nhau theo từng giai đoạn: 3 tháng đầu là thời gian thai nhi bắt đầu hình thành, nhu cầu sắt chưa cao, thậm chí còn giảm hơn so với bình thường vì mẹ không bị mất máu do kinh nguyệt. Sau đó, nhu cầu sắt bắt đầu tăng ở 3 tháng giữa thai kỳ và lên cao đỉnh điểm ở giai đoạn 3 tháng cuối. Cụ thể:
★ 3 THÁNG ĐẦU: Khi thai nhi mới hình thành, nhu cầu sắt chỉ tương tự khi bạn chưa mang thai, thậm chí có thể ít hơn bởi không mất máu do kinh nguyệt. Lượng sắt thực tế bà bầu cần giai đoạn này khoảng 30mg/ngày.
★ 3 THÁNG GIỮA: Nhu cầu sắt tăng cao để đáp ứng sự phát triển của thai nhi. Lượng sắt thực tế bà bầu cần giai đoạn này khoảng 30 – 60mg/ngày.
★ 3 THÁNG CUỐI: Đây là thời điểm mẹ cần cung cấp sắt nhiều nhất để chuẩn bị cho quá trình sinh nở. Mẹ bầu nên chủ động bổ sung đủ lượng sắt cần thiết ngay từ những ngày đầu mang thai để tăng dự trữ sắt, đảm bảo cơ thể có đủ sắt ở những tháng cuối thai kỳ. Lượng sắt thực tế bà bầu cần giai đoạn này lớn hơn 60 mg/ngày.
Mẹ bầu cần lưu ý: Không phải tất cả lượng sắt bạn bổ sung từ thực phẩm hoặc từ thuốc sẽ được hấp thu hoàn toàn. Chỉ một lượng nhỏ khoảng 10-15% sắt được hấp thu mà thôi. Lượng sắt cần cung cấp từ thuốc càng ít, càng giảm thiểu các tác dụng phụ mà thuốc có thể gây ra cho thai kỳ.
Chính vì vậy, lượng sắt cần cung cấp luôn được tính toán ở mức cao hơn nhu cầu thực tế của cơ thể. Phần sắt còn lại không được hấp thu sẽ được đào thải ra ngoài qua đường tiêu hóa. Đây cũng là nguyên nhân gây ra các tác dụng phụ mà mẹ bầu thường gặp như tiêu chảy hoặc táo bón, đi ngoài phân đen, chướng bụng, chán ăn… Càng bổ sung liều cao (vượt ngoài mức các chuyên gia khuyến nghị) thì lượng sắt dư thừa không được hấp thu càng tăng và các tác dụng không mong muốn càng cao.
[tds_note]Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), phụ nữ có thai nên sử dụng thuốc bổ sung sắt cho mẹ bầu mỗi ngày và tiếp tục uống cho đến thời điểm sau khi sinh 1 tháng. Liều bổ sung là 60mg sắt kèm theo acid folic 400mcg mỗi ngày. Ngoài ra cũng nên sử dụng các thực phẩm có tăng cường sắt, acid folic cho phụ nữ mang thai.[/tds_note]
Hướng dẫn bổ sung sắt cho bà bầu dựa theo chế độ ăn
Sắt có nhiều trong thực phẩm, đặt biệt là các thực phẩm có nguồn độc động vật như thịt, cá, trứng, gan, tiết… Các loại rau có màu xanh đậm, cần tây, rau đay, rau dền… cũng cung cấp sắt đáng kể.
Mặc dù có vai trò quan trọng, tuy nhiên thừa sắt cũng đem lại ảnh hưởng đáng kể tới sức khỏe thai kỳ như táo bón hoặc tiêu chảy, đi ngoài phân đen, khó chịu dạ dày, cản trở quá trình tạo máu của thai nhi… Để bổ sung sắt hiệu quả cần tính toán liều lượng dựa vào chế độ ăn uống hàng ngày của mẹ.
[tds_note]
Theo Nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam 2016 – Bộ Y tế, lượng sắt mẹ cần cung cấp như sau (bao gồm từ thức ăn và thuốc bổ sung):
✔ Nếu chế độ ăn tốt, khẩu phần ăn có lượng thịt cá >90g/ngày hoặc lượng Vitamin C>75mg/ngày: Cần cung cấp tổng lượng sắt ~ 27.4mg sắt nguyên tố/ngày
✔ Nếu khẩu phần ăn yếu kém, lượng thịt cá<90g/ngày hoặc lượng Vitamin C <75mg/ngày: Cần cung cấp tổng lượng sắt ~ 41.1mg sắt nguyên tố/ngày.
Lưu ý: Mức giới hạn tiêu thụ sắt tối đa là 45mg sắt nguyên tố/ngày. Chỉ bổ sung sắt liều cao hơn giới hạn khi bạn bị thiếu máu thiếu sắt bệnh lý và đang có chỉ định bổ sung sắt đặc biệt của bác sĩ.
[/tds_note]
Như vậy, tùy thuộc vào chế độ ăn uống cụ thể hàng ngày mà cần tính toán bổ sung sắt ở liều lượng khác nhau.
Không phải cứ thiếu máu khi mang thai là do thiếu sắt
Khi bị thiếu máu, các mẹ bầu thường mặc định đổ lỗi do thiếu sắt và ngay lập tức “a lô xô” đi mua viên sắt về bổ sung. Đây là một sai lầm!
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới thiếu máu:
- Thiếu máu do thiếu nguyên liệu tạo máu như: sắt, Vitamin B9, Vitamin B12, Protein…
- Thiếu máu do mất máu (xuất huyết, nhiễm giun, sán…)
- Thiếu máu do bất thường cơ quan tạo máu, suy tủy…
- Thiếu máu do sự phá hủy các tế bào hồng cầu (trong bệnh thalassemia, lupus ban đỏ, lách to, bệnh về gan…)
Do đó không phải mọi trường hợp thiếu máu là do thiếu sắt, vậy mà rất nhiều mẹ bầu cứ nghĩ thiếu máu do thiếu sắt và uống bổ sung càng nhiều càng tốt, đến mức táo bón, đầy bụng khó tiêu, chán ăn… một vòng luẩn quẩn mà không giải quyết triệt để được bệnh.
Để cải thiện tình trạng thiếu máu nhanh chóng, hiệu quả, an toàn thì trước tiên cần xác định rõ nguyên nhân gây thiếu máu của mình là gì. Từ đó mới có giải pháp phù hợp.
[tds_council]Theo khuyến nghị mới nhất của Viện Dinh dưỡng Quốc Gia, với thai kỳ bình thường, phụ nữ mang thai Việt Nam cần bổ sung trung bình 27-30mg sắt nguyên tố/ngày (bao gồm từ thức ăn và thuốc bổ sung). Chỉ bổ sung sắt liều cao hơn khuyến nghị khi kết quả xét nghiệm máu cho thấy bạn thực sự có “thiếu máu DO thiếu sắt”[/tds_council]
Đa phần các trường hợp thiếu máu nhẹ ở phụ nữ mang thai là do thiếu tổng hòa các chất dinh dưỡng. Để cải thiện tình trạng thiếu máu cũng như giảm những tác dụng phụ không mong muốn khi bổ sung quá nhiều sắt, thì biện pháp đơn giản và hiệu quả nhất vẫn là tăng cường chất lượng bữa ăn hàng ngày, có chế độ sinh hoạt lành mạnh
Ngoài ra, thai nhi phát triển và tăng trưởng không chỉ dựa vào sắt, sắt chỉ là một nguyên tố vi lượng chiếm chưa đến 0.01% trong cơ thể người, còn nhiều thành phần có vai trò đặc biệt quan trọng khác như DHA, EPA, acid folic, iod, kẽm cùng các vitamin và khoáng chất thiết yếu khác giúp mẹ khỏe và bé phát triển tối ưu cả về thể chất và trí tuệ. Mẹ bầu có thể bổ sung toàn bộ các dưỡng chất này thông qua viên bổ tổng hợp
Khi nào cần bổ sung sắt liều cao️?
Bạn chỉ bổ sung sắt ở liều lượng cao hơn khuyến nghị 27-30mg sắt nguyên tố/ngày (bao gồm từ thức ăn và thuốc bổ sung) khi bạn thực sự có thiếu máu thiếu sắt ở mức bệnhlý (dựa vào kết quả xét nghiệm máu ở 2 chỉ số):
✔ Hemoglobin (Hb) < 11g/dl
✔ Ferritin huyết thanh< 30ng/ml
Tùy thuộc vào mức độ thiếu máu thiếu sắt cụ thể bác sĩ sẽ chỉ định bổ sung sắt liều cao phù hợp. Lúc này mẹ cần tuân thủ theo đúng chỉ định của bác sĩ.
Ngoài dùng sắt theo đúng chỉ định, mẹ bầu có thể kết hợp bổ sung cùng với thuốc bổ tổng hợp để đảm bảo cung cấp đủ các dưỡng chất thiết yếu khác như: DHA, EPA, I-ốt, Mg, kẽm, vitamin A.B.C.D.E… Bổ sung đầy đủ – toàn diện dưỡng chất sẽ giúp thai nhi khỏe mạnh, phát triển trí tuệ – thể chất tối ưu.
➤ Tham khảo thêm: Bí quyết chọn thuốc sắt tốt, dễ uống và an toàn nhất cho bà bầu 2021
Mặc dù sắt nằm trong số những thành phần cần thiết cho giai đoạn mang thai, nhưng còn nhiều thành phần khác có vai trò đặc biệt quan trong như DHA, EPA, acid folic, iod, kẽm, canxi cùng nhiều vitamin và khoáng chất khác. Do đó khi mang thai mẹ nên lưu ý bổ sung ĐÚNG – ĐỦ dưỡng chất bằng viên bổ tổng hợp như giúp mẹ cân bằng dinh dưỡng ( không thiếu – không thừa ) và bé phát triển thông minh vượt trội.
Theo Procarevn.vn
2 thoughts on “Lượng sắt chuẩn cho từng giai đoạn thai kỳ”
Tôi đang uống Procare Diamon. Tôi dc có nên uống bổ sung thêm sắt nữa hay không. Xin hãy tư vấn giúp. Xin cảm ơn
Chào bạn Hà,
Thuốc PM Procare đã cung cấp 24mg sắt nguyên tố, đáp ứng khoảng 80% nhu cầu sắt của cơ thể. Phần còn lại thức ăn hàng ngày dễ dàng cung cấp đủ.
Chính vì vậy uống Procare diamond rồi thì mẹ bầu không cần bổ sung thêm sắt nữa. Trừ khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp bạn có thiếu máu thiếu sắt bệnh lý. Khi đó, cần dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ thăm khám trực tiếp.
Chúc bạn một thai kỳ mạnh khỏe!