Bổ sung sắt khi mang thai là việc làm cần thiết giúp thai kỳ của bạn phát triển tốt nhất. Mặc dù hiện diện trong cơ thể với một lượng rất nhỏ nhưng sắt rất cần thiết cho sự sống và đặc biệt quan trọng với bà bầu. Tuy nhiên, để bổ sung đúng và đủ thì không phải ai cũng hiểu rõ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn chọn thuốc bổ sung sắt đúng cách khi mang thai, mời các bạn tham khảo.
Sắt có vai trò quan trọng đối với sức khỏe bà bầu
[toc]
Vai trò của sắt đối với bà bầu
Sắt là nguyên tố cần thiết để tạo nên Hemoglobin – thành phần quan trọng trong hồng cầu – có vai trò vận chuyển Oxy từ phổi về các cơ quan và vận chuyển CO2 từ các cơ quan về phổi để thải ra ngoài. Trong thời kỳ mang thai, thể tích máu của người mẹ tăng 50% so với bình thường do đó yêu cầu nguồn bổ sung nguyên liệu tạo máu như sắt cũng tăng lên tương ứng.
Ngoài ra, Sắt tham gia vào cấu tạo của nhiều enzyme, giúp duy trì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, bảo vệ cơ thể tránh bị nhiễm khuẩn..
Bổ sung sắt cho bà bầu thế nào cho đúng và đủ?
Bổ sung sắt cho bà bầu như thế nào cho đúng?
Tùy thuộc vào tình hình sức khỏe thai kỳ cụ thể mà thực hiện bổ sung phù hợp.
Đáp ứng nhu cầu sinh lý: cần bổ sung sắt từ thuốc ở liều lượng vừa đủ theo khuyến cáo.
Khi thiếu hụt sắt mức bệnh lý: Khi kết quả xét nghiệm cho thấy bạn thực sự có thiếu máu thiếu sắt (Hb <11g/l và Hematocrid < 30ng/dl) thì cần bổ sung thêm sắt liều cao để không chỉ đáp ứng đủ nhu cầu sinh lý của cơ thể mà còn bù đắp lại phần đã thiếu hụt..
Bổ sung sắt cho bà bầu bao nhiêu là đủ?
Đáp ứng nhu cầu sinh lý
Nhu cầu sắt cần cung cấp khác nhau theo từng giai đoạn của thai kỳ.
- 3 tháng đầu thai nhi còn rất nhỏ, nhu cầu sắt chỉ tương tự như khi bạn chưa mang thai, thậm chí còn ít hơn bởi mẹ không bị mất máu do kinh nguyệt.
- Từ 3 tháng giữa trở đi, cùng với sự phát triển của thai nhi thì nhu cầu sắt bắt đầu tăng cao
- 3 tháng cuối là lúc mẹ cần cung cấp nhiều sắt nhất để đáp ứng đủ nhu cầu tăng cao trong giai đoạn này. Mẹ bầu nên chủ động bổ sung đủ sắt ngay từ những ngày đầu mang thai để tăng dự trữ sắt, đảm bảo cơ thể có đủ sắt ở những tháng cuối thai kỳ.
Theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, với một thai kỳ bình thường, phụ nữ mang thai Việt Nam chỉ cần bổ sung khoảng 30mg sắt nguyên tố/ngày là đủ (bao gồm từ thức ăn và thuốc bổ sung)
Xem thêm: Lượng sắt thực tế cơ thể cần/ngày.
| Nguồn cung cấp sắt | Mức độ hấp thu sắt | ||
| 3 tháng đầu | 3 tháng giữa | 3 tháng cuối | |
| Từ thức ăn (chế độ ăn với lượng thịt cá>90gam/ngày hoặc lượng Vitamin C>75mg/ngày) | 0.4mg | 1.9mg | 5.0mg |
| Từ thuốc (bổ sung 5mg sắt nguyên tố/ngày) | 7.2% = 0.36mg | 26.3% = 1.31mg | 36.3% = 1.81mg |
Sắt rất quan trọng với thai nhi, nếu mẹ thiếu sắt ở giai đoạn đầu mang thai từ tháng 1-3 dễ gây ra sảy thai hoặc thai bị chết lưu. Nếu Mẹ thiếu sắt ở những giai đoạn sau, có thể dẫn tới hiện tượng đẻ non, bào thai bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển nhận thức, giảm phát triển trí tuệ ở con sau này. Thiếu sắt khi mang thai còn khiến mẹ có nguy cơ bị băng huyết khi sinh, gây nguy hiểm đến tính mạng, có thể dẫn tới tử vong cả mẹ và con
Những biểu hiện của việc thiếu sắt khi mang thai là: mệt mỏi, chóng mặt, khó thở; thậm chí ngất xỉu – ảnh hưởng đến sự an toàn của cả mẹ và thai nhi.
Còn nếu thừa sắt sẽ dẫn tới tăng nồng độ sắt tự do và tăng nồng độ huyết sắc tố trong máu người mẹ làm cản trở quá trình cung cấp máu từ Mẹ sang con, dẫn đến tình trạng bị sinh non, thiếu cân và tăng nguy cơ tử vong cho sản phụ. Sắt dư thừa được tích lũy trong gan và lá lách, nếu tích lũy kéo dài có thể dẫn tới suy gan, suy lách và hàng loạt các biến chứng khác.
Dấu hiệu của bà bầu khi bị thừa sắt: táo bón hoặc tiêu chảy, đi ngoài phân đen, buồn nôn, nôn, đau bụng, mệt mỏi…
Lưu ý: Luôn cần sự theo dõi, đánh giá định kỳ của bác sĩ trong suốt quá trình dùng thuốc để điều chỉnh lại liều lượng nếu cần. Tuyết đối không tự ý tăng/giảm liều hay kéo dài/rút ngắn thời gian điều trị. Bởi thiếu hay thừa sắt đều gây ra các ảnh hưởng xấu cho mẹ và thai nhi.
➤ Xem chi tiết: Bổ sung sắt khi mang thai thế nào cho đúng và đủ?
Các biện pháp giúp bổ sung sắt cho bà bầu hiệu quả
Bổ sung sắt cho bà bầu thường được thực hiện dưới 2 hình thức là bổ sung thực phẩm giàu sắt và uống thuốc sắt bổ sung.
Tăng cường thực phẩm giàu sắt sinh học
Bổ sung sắt từ chế độ ăn luôn là điều cần thực hiện trước tiên. Bởi sắt từ thực phẩm là sắt hữu cơ dễ hấp thu, đồng thời không gây ra các tác dụng phụ như dùng thuốc bổ sung. Hơn nữa tăng cường chế độ ăn thì bạn có thể cung cấp được nhiều dưỡng chất cần thiết khác chứ không phải chỉ có sắt.
Các thực phẩm giàu sắt
Sắt trong thực phẩm ở 2 loại, dạng sắt heme hoặc không heme.
- Dạng heme có trong thức ăn nguồn gốc động vật, trừ trứng (như phoscidin) và sữa (như lactoferrin). Sắt heme có thể dễ dàng được hấp thu ở ruột.
- Dạng không hem có nguồn gốc từ thực vật, và việc hấp thu sắt không heme phụ thuộc vào sự có mặt của một số chất làm tăng hay cản trở hấp thu sắt.
Acid ascorbic(vitamin C), protid động vật và các acid hữu cơ trong hoa quả và rau có tác dụng làm tăng khả năng hấp thu chất sắt không heme.
Các chất ức chế hấp thu sắt thường có trong các thực phẩm nguồn gốc thực vật, như:
- Phytate ở trong gạo và các loại ngũ cốc.
- Tanin trong một số loại rau, trà và cà phê.
Vì vậy, hàm lượng sắt của thực phẩm không nhất thiết phản ánh sự đầy đủ sắt trong chế độ ăn. Và, nhu cầu sắt phụ thuộc vào lượng sắt có thể hấp thu được trong khẩu phần.
Thay đổi thói quen ăn uống
Một số thực phẩm giúp tăng cường khả năng hấp thu sắt; ngược lại một số khác lại cản trở hấp thu như đã trình bày ở trên. Điều cần làm để bổ sung sắt hiệu quả là tăng cường các thực phẩm giúp hấp thu sắt tốt hơn (thịt, cá, gia cầm, hải sản; thực phẩm chứa nhiều vitamin C (cam, bưởi, ổi, đu đủ,…) đồng thời hạn chế các thực phẩm có thể làm cản trở hấp thu sắt như trà, cà phê…
Dùng liều sắt bổ sung từ thuốc thấp nhất có thể
Cơ thể chúng ta hoạt động vô cùng thống nhất và hoàn hảo. Khi nhu cầu không cần nhiều thì sẽ có cơ chế giảm hấp thu tương ứng. Bổ sung sắt vượt quá nhu cầu sẽ không tối ưu tác dụng thậm chí làm gia tăng các tác dụng không mong muốn do dư thừa.
Không phải tất cả lượng sắt bạn bổ sung vào cơ thể sẽ được hấp thu hoàn toàn. Chỉ một lượng nhỏ sắt được hấp thu để đáp ứng đủ nhu cầu mà thôi. Phần không được hấp thu là căn nguyên gây ra các tác dụng phụ trên đường tiêu hóa mà mẹ bầu thường gặp như tiêu chảy hoặc táo bón, đi ngoài phân đen, bụng ấm ách…
Càng bổ sung liều cao thì lượng sắt dư thừa không được hấp thu càng tăng và các tác dụng không mong muốn càng trầm trọng. Chính vì vậy, cần tính toán để bổ sung sắt ở liều thấp nhất có thể mà thôi để hạn chế tối đa các tác dụng không mong muốn có thể xảy ra.
Chỉ bổ sung sắt liều cao khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp cơ thể bị thiếu máu thiếu sắt mà thôi.
Xem thêm: Nhu cầu sắt khuyến nghị ở phụ nữ mang thai Việt Nam
| Đối tượng | Hấp thu 10% (*) | Hấp thu 15% (**) | |
| Phụ nữ 20-49 tuổi | 26.1 | 17.4 | |
| Phụ nữ mang thai | 26.1 + 15 | 17.1 + 10 | |
| Phụ nữ cho con bú | Chưa có kinh | 13.3 | 8.9 |
| Đã có kinh trở lại | 26.1 | 17.4 | |
| (*) Loại khẩu phần có giá trị sinh học sắt trung bình (khoảng 10% sắt được hấp thu): Khi khẩu phần có lượng thịt hoặc cá từ 30g – 90g/ngày hoặc lượng vitamin C từ 25mg – 75mg/ngày | |||
| (**) Loại khẩu phàn có giá trị sinh học sắt cao (khoảng 15% sắt được hấp thu): Khi khẩu phần có lượng thịt hoặc cá >90g/ngày hoặc lượng vitamin C >75mg/ngày | |||
Bà bầu chọn thuốc sắt loại nào tốt?
Hiện nay, có 2 loại thuốc sắt là sắt vô cơ và sắt hữu cơ:
- Sắt vô cơ hay còn được gọi là sắt sulfate khó tiêu thụ và dễ gây ra tình trạng táo bón.
- Sắt hữu cơ (sắt fumarate và sắt gluconate) thường được bác sĩ khuyến cáo sử dụng hơn loại sắt vô cơ bởi nó có ưu điểm là dễ hấp thu và giảm tình trạng táo bón ở mẹ bầu.
Một điều quan trọng nữa là cần lưu ý hàm lượng nguyên tố sắt trong mỗi sản phẩm. Cần xem xét tính toán kỹ lưỡng để chọn sản phẩm cung cấp sắt nguyên tố ở liều vừa đáp ứng đủ nhu cầu mà thôi.
Về dạng thành phẩm, phổ biến nhất là hai dạng: dạng viên và dạng nước. Trong đó, sắt dạng nước khó uống, gây buồn nôn nhưng lại dễ hấp thu và ít gây táo bón. Ngược lại sắt dạng viên dễ uống nhưng khó hấp thu và gây táo bón. Mẹ bầu có thể chọn viên sắt bào chế dưới dạng viên nang mềm: mùi vị của thuốc được che dấu bởi vỏ nang, không gây khó chịu khi uống; dược chất bên trong vẫn được bào chế ở dạng lỏng, dễ hấp thu, ít gây táo bón.
Như vậy, để tìm được sản phẩm bổ sung sắt phù hợp bạn cần xác định rõ:
- Nhu cầu sắt thực tế của cơ thể mình
- Lượng sắt mà thức ăn hàng ngày đã cung cấp
- Loại sắt, dạng bào chế để cơ thể dễ hấp thu
- Hàm lượng sắt nguyên tố trong mỗi sản phẩm bổ sung.
Ví dụ: Nếu có một thai kỳ bình thường, không bị thiếu máu thiếu sắt và có:
- Chế độ ăn uống tương đối tốt, có thể ăn được 1-2 lạng thịt cá cùng rau củ/ngày thì chỉ cần bổ sung một lượng sắt ở liều cơ bản khoảng 5mg sắt nguyên tố/ngày là đủ.
- Chế độ ăn kém hơn một chút thì bạn cần bổ sung sắt liều cao hơn, đáp ứng khoảng 80% nhu cầu sắt – tương ứng với 22-24mg sắt nguyên tố/ngày (phần còn lại thức ăn dễ dàng cung cấp đủ)
Bà bầu nên uống thuốc sắt khi nào?
Trước khi mang thai và 3 tháng đầu thai kỳ nhu cầu sắt không cao, nên bạn có thể bổ sung sắt bằng chế độ ăn uống bằng cách ăn khoảng 1-2 lạng thịt, cá cùng rau củ mỗi ngày. Như vậy, bạn hoàn toàn có thể không cần bổ sung thêm sắt từ thuốc hoặc lựa chọn viên uống tổng hợp có chứa khoảng 5mg sắt nguyên tố từ thuốc/ngày là đủ.
Giai đoạn 3 tháng giữa thai kỳ trở về sau, nhu cầu sắt và các chất dinh dưỡng khác tăng cao hơn. Khi đó ngoài chế độ ăn bạn nên bổ sung thêm sắt từ thuốc. Nhưng lưu ý sử dụng sản phẩm bổ sung sắt ở liều lượng vừa đáp ứng đủ nhu cầu theo khuyến cáo mà thôi.
Sắt hấp thu tốt nhất khi đói, do đó bạn nên uống sắt trước bữa ăn khoảng 30 phút đến 1 giờ. Bác sĩ khuyến cáo mẹ bầu không nên bổ sung canxi cùng lúc với thuốc sắt vì canxi ở mức liều 300mg trở lên làm cản trở hấp thu sắt.
Như vậy, để bổ sung sắt có hiệu quả và giảm tối đa tác dụng không mong muốn thì trước tiên mẹ cần tăng cường bổ sung sắt từ thực phẩm hàng ngày, đồng thời thay đổi chế độ ăn uống của mình để tối ưu khả năng hấp thu sắt của cơ thể. Việc bổ sung sắt từ thuốc được thực hiện khi chế độ ăn không đáp ứng đủ nhu cầu và nên bổ sung sắt ở liều thấp nhất có thể. Chỉ bổ sung liều cao hơn khuyến nghị khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp cơ thể thực sự có thiếu máu thiếu sắt bệnh lý mà thôi
DS. Minh Huệ
758 thoughts on “Bí quyết chọn thuốc sắt tốt, dễ uống và an toàn nhất cho bà bầu 2021”
xin chào chuyên gia
Chào bạn,
Bạn vui lòng đặt câu hỏi trực tiếp trên website hoặc gọi vào số máy 0939 920 488 / 0903 294 739 để được chúng tôi tư vấn.
Chúc bạn mạnh khỏe,
Cho e hỏi BS với ạ.e có thai 31tuần.hôm trước có làm xét nghiệm máu thì nồng độ sắt huyết Thanh là 31.7 umol/l ( trọng khi giới hạn tối đa là 28.6umol/l).e đang dùng 1 viên procare diamond trọng ngày.như vây e có bị dư sắt không ạ.và giờ e phải dùng thuốc như nào? Có tiếp tục dùng procare không?
Chào bạn Mai,
Trong viên PM Procare Diamond có bổ sung 24mg sắt, đáp ứng 80% nhu cầu sắt hàng ngày của phụ nữ mang thai. Chế độ ăn hàng ngày thường chỉ cung cấp 10-20% nhu cầu sắt nữa. Như vậy thì việc uống PM Procare Diamond rất khó có thể dẫn tới thừa sắt. Trong quá trình mang thai ngoài PM Procare Diamond bạn có uống thêm loại thuốc hoặc sữa bầu nào khác có chứa sắt không? Mặt khác bên cạnh chỉ số sắt huyết thanh cần đánh giá thêm các chỉ số khác như Ferritin, transferin, TIBC…để kết luận. Bạn nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ điều trị về vấn đề này.
Chúc bạn một thai kỳ mạnh khỏe,
Em muốn hỏi bác sĩ là với phụ nữ mang thai thì có nên bổ sung viên sắt ( viên sắt tổng hợp) ở giai đoạn mới mang thai k ạ?
Chào bạn Nhung,
Phụ nữ mang thai nên bổ sung trung bình 27mg sắt mỗi ngày, bao gồm từ nguồn thực phẩm và viên uống bổ sung. Các viên uống bổ sung sắt với hàm lượng cao có thể gây các tác dụng phụ như buồn nôn, táo bón, tiêu chảy, phân đen, dư thừa sắt gây tích lũy trong gan, ức chế tạo máu bình thường ở thai nhi. Vì vậy nếu xét nghiệm không có thiếu máu thiếu sắt thì bạn không nên bổ sung bằng viên sắt có hàm lượng quá cao, nên chọn các viên thuốc bổ tổng hợp có bổ sung sắt với hàm lượng vừa phải. Ngoài sắt các vitamin và khoáng chất khác cũng rất cần thiết cho phụ nữ có thai. Bạn có thể uống bổ sung mỗi ngày 1 viên PM Procare để cung cấp:
– Acid folic 400 mcg theo khuyến cáo giúp phòng ngừa dị tật ống thần kinh thai nhi.
– Sắt phòng ngừa thiếu máu thiếu sắt khi mang thai. Bổ sung sắt và acid folic trước khi mang thai giúp giảm đáng kể tỉ lệ sinh non, sảy thai, thai lưu, thiếu máu, suy dinh dưỡng…
– DHA và EPA đặc biệt dành cho phụ nữ có thai và cho con bú, giúp tăng khả năng thụ thai, tăng cường sự phát triển não bộ, thị giác và hệ miễn dịch của thai nhi. Thành phần dầu cá tự nhiên dạng Triglyceride và tỉ lệ DHA/EPA~ 4/1 là tỉ lệ hấp thu tối ưu qua nhau thai.
– Các vitamin và khoáng chất khác như i-ốt, kẽm, magie, vitamin A, B, C, D…
Chúc bạn một thai kỳ mạnh khỏe,
Em muốn hỏi là nếu bổ sung viên sắt tổng hợp vào giai đoạn đầu thai kì có ảnh hưởng gì đến thai nhi không ạ? Vì theo em được biết nên bổ sung sắt bắt đầu từ tháng thứ 4 của thai kì vì ở giai đoạn 3 tháng đầu, sự phát triển của thai nhi chưa cần nhiều đến sắt nên chỉ cần bổ sung sắt qua đường ăn uống k nên bổ sung bằng viên sắt.
Chào bạn Nhung,
Sắt nên được bổ sung từ trước khi mang thai 1-3 tháng, trong suốt thời gian mang thai và cho con bú, theo khuyến cáo là bổ sung 27mg sắt mỗi ngày. Tuy nhiên bổ sung viên sắt hàm lượng cao có thể gây các dụng phụ như buồn nôn, táo bón, tiêu chảy, phân đen, dư thừa sắt gây tích lũy trong gan, cản trở tạo máu bình thường ở thai nhi. Với chế độ ăn đủ 1 lạng thịt cá mỗi ngày thì chỉ cần bổ sung thêm 5-15mg sắt mà thôi. Thay vì lựa chọn viên sắt đơn chất (thường có hàm lượng 30-60mg sắt), bạn có thể lựa chọn các viên bổ sung đa vi chất như PM Procare, trong đó có chứa:
– Acid folic 400 mcg theo khuyến cáo giúp phòng ngừa dị tật ống thần kinh thai nhi.
– Sắt (5mg) phòng ngừa thiếu máu thiếu sắt khi mang thai. Bổ sung sắt và acid folic trước khi mang thai giúp giảm đáng kể tỉ lệ sinh non, sảy thai, thai lưu, thiếu máu, suy dinh dưỡng…
– DHA và EPA đặc biệt dành cho phụ nữ có thai và cho con bú, giúp tăng khả năng thụ thai, tăng cường sự phát triển não bộ, thị giác và hệ miễn dịch của thai nhi. Thành phần dầu cá tự nhiên dạng Triglyceride và tỉ lệ DHA/EPA~ 4/1 là tỉ lệ hấp thu tối ưu qua nhau thai.
– Các vitamin và khoáng chất khác như i-ốt, kẽm, magie, vitamin A, B, C, D…
Chúc bạn một thai kỳ mạnh khỏe,
Minh bi say thai cach day dc 4 thang,gio co thai lai dc 3 tuan nhung minh rat lo lang so lai nhu lan mang thai trc,vay cho minh hoi minh can bo sung gi de cho thai nhi khoe manh.hien tai minh dang uong vien sat.cung dinh cat thuoc bac de uong.mong chuyen gia co the tu van cho minh.minh xin chan thanh cam on.
Chào bạn Hương,
Để thai nhi phát triển tốt thì dinh dưỡng trong quá trình mang thai là yếu tố rất quan trọng. Chế độ ăn của bạn cần cung cấp đầy đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng: tinh bột, đạm, béo, các vitamin và khoáng chất. Thường thì chế độ ăn khó đảm bảo được nhu cầu một số loại vitamin và khoáng chất, bạn có thể bổ sung qua thuốc bổ bà bầu như PM Procare Diamond, trong đó có cung cấp dưỡng chất quan trọng: acid folic 500mcg giúp dự phòng dị tật ống thần kinh thai nhi, 24 mg sắt nguyên tố phòng ngừa thiếu máu thiếu sắt, DHA và EPA giúp phát triển não bộ và thị giác thai nhi phát triển tối ưu; kẽm, vitamin D, A, B…
Ngoài ra lần mang thai này bạn nên theo dõi thai thường xuyên để phòng trừ các yếu tố nguy cơ gây sẩy thai như nội tiết, bệnh tuyến giáp, bất đồng yếu tố Rh…
Chúc bạn một thai kỳ mạnh khỏe,
cho em hỏi,em mới mang thai được 13 tuần mà siêu âm đến 4 lần,không biết có ảnh hưởng đến em bé không?
Siêu âm nhiều lần có tốt không,vì bác sĩ cứ hai tuần là hẹn em tái khám,mỗi lần tái khám đều siêu âm,em nghe nói siêu âm nhiều ảnh hưởng đến em bé.
Cảm ơn!
Chào bạn,
Các nghiên cứu không chỉ ra được rằng siêu âm có ảnh hưởng xấu đến thai nhi. Tuy nhiên nếu bạn mang thai bình thường thì việc siêu âm quá thường xuyên là không cần thiết. Trong quá trình mang thai và cho con bú bạn cũng cần bổ sung dinh dưỡng đầy đủ để giúp thai nhi phát triển và đảm bảo sức khỏe bản thân. Mỗi ngày 1 viên PM Procare sẽ cung cấp các vitamin và khoáng chất tối cần thiết:
– Acid folic 400 mcg theo khuyến cáo giúp phòng ngừa dị tật ống thần kinh thai nhi.
– Sắt phòng ngừa thiếu máu thiếu sắt khi mang thai. Bổ sung sắt và acid folic trước khi mang thai giúp giảm đáng kể tỉ lệ sinh non, sảy thai, thai lưu, thiếu máu, suy dinh dưỡng…
– DHA và EPA đặc biệt dành cho phụ nữ có thai và cho con bú, giúp tăng khả năng thụ thai, tăng cường sự phát triển não bộ, thị giác và hệ miễn dịch của thai nhi. Thành phần dầu cá tự nhiên dạng Triglyceride và tỉ lệ DHA/EPA~ 4/1 là tỉ lệ hấp thu tối ưu qua nhau thai.
– Các vitamin và khoáng chất khác như sắt, iot, kẽm, vitamin A, B, C, D…
Chúc bạn một thai kỳ mạnh khỏe,